اندیشکده امام صادق (ع) | خلیل عقیلی فرج

*علم رجال

علم رجال دانشی است که در آن از شرایط قبول قول راوی بحث می‌شود. به عبارت دیگر علم رجال به شناخت ظاهری یعنی نام و کنیه و...، و باطنی یعنی اوصاف ذاتی مانند وثاقت و ممدوحیت راوی یا عدم آن می‌پردازد.

*معرفی منابع اصلی رجال شیعه

معیار ارزشگذاری ناقلین روایات و کشف میزان اعتبار آنها یکی از ایزارهای اعتبار سنجی احادیث و روایات در منابع شیعی است. از این رو فقهاء شیعه توجه به احوال روایتگران و ناقلین احادیث را اجتناب ناپذیر دانسته و آنرا یکی از مقدمات لازم برای یافتن روایات معتبر به شمار آورده اند.

کتب معتبر در این زمینه عمدتا در چند اثر رجالی کهن و اصیل خلاصه می‌گردد.

1- رجال کشی: ابو عمرو محمد بن عمر بن عبد العزیز کشی - مؤلف این کتاب- یکی از موثقترین و معتبر ترین علمای امامیة است که آگاهی کامل به اخبار، روایات و رجال داشت. وی گرچه به تصریح نجاشی از راویان ضعیف نقل روایت می‌کرد و کتابش حاوی اغلاط فراوان است، ولی از اندشه‌‌‌ای سالم و مذهبی به دور از کجی و انحراف برخوردار بود. کتابش به «اختیارمعرفة الرجال» معروف گشته که دربر دارنده اطلاعات فراوان علمی‌در زمینه شناخت راویان و میزان اعتبار آنها و شرایط تاریخی حاکم بر عصر ائمه علیهم السلام و راویان آنها می‌باشد. این کتاب دارای دو ویژگی اصلی است:

الف. جناب کشی در این کتاب اضافه بر تصریح به وثاقت برخی از راویان، با نقل روایات و اخبار گوناگون در باره احوال بسیاری از آنها، زمینه بهتری برای تشخیص میزان اعتبارشان فراهم ساخته است.

ب. مؤلف در کتاب خود از عصر رسول الله صلی الله علیه و آله تا زمان امام حسن عسکری علیه السلام را در شش طبقه تنظیم نموده و احوال راویان هر طبقه را در جای خود ذکر نموده است.

2-رجال نجاشی: احمد بن علی بن احمد بن عباس مؤلف کتاب رجال نجاشی از رجالیان خبیر و ماهر در فن رجال است. وی از دانشمندان قرن پنجم هجری است. ریشه خانوادگی وی به نجاشی والی و حاکم شهر اهواز منتهی می‌گردد. احمد بن علی نجاشی یکی از شاگردان مبرز و برجسته شیخ مفید محمد بن محمد بن نعمان اعلی الله مقامه به شمار می‌آید. وی با دوتن از شاگردان معروف و عالی رتبه شیخ مفید یعنی سید مرتضی و شیخ طوسی قدس الله اسرارهما معاصر بود. رجال نجاشی از مهمترین آثار رجالی نزد علمای شیعه شمرده می‌شود. مجموع عناوینی که مؤلف در این کتاب آورده –چه نام و چه کنیه- به 1269 نفر می‌رسد که برخی را بطور مفصل و برخی دیگر را مختصر و اجمالی شرح کرده و در موارد بسیاری به کتابهایی که نام آن کتب بیانگر محتوای آن می‌باشد اشاره نموده است. محور کار مؤلف در این کتاب ارائه منبعی قوی و تا حدودی فراگیر در زمینه آثار راویان احادیث اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام به همراه معرفی صاحبان آن کتب و ارائه طریق منتهی به آنها می‌باشد.‍‍‍‍‍‍‍

برخی از ویژگیهای رجال نجاشی

الف-این کتاب به مصنفین و نویسندگان کتب اصول شیعة اختصاص دارد. جناب نجاشی نگارش این کتاب را پاسخی به کنایه‌ها وتحقیرهای جاهلانه مخالفین مذهب تشیع قرار داد و با جمع آوری فهرست کتب راویان و محدثین شیعة جایگاه آنان را بالا برده و نام بسیاری از آثار قلمی‌صاحبان اصول و کتب اصلی شیعة را ثبت و در معرض دید همگان، خصوصا مخالفین تشیع قرار داد.

ب-اتقان، استحکام و استواری مطالب کتاب رجال نجاشی که ناشی از تمحض مؤلف در فن رجال و احاطه او به آثار راویان و محدثین و صاحبان کتاب بوده و در مقایسه با سائر کتب رجال از ویژگی خاصی بر خوردار است.

ج-نجاشی از جهت سنّ، بزرگتر از شیخ طوسی بود، ولی در نگارش و تنظیم کتاب رجال به دو کتاب رجال و فهرست شیخ نیز توجه کامل داشته و از اطلاعات موجود در آن دو کتاب خصوصا فهرست شیخ، بهره مستقیم برده است. از این رو، این کتاب از جهت اتقان و غنای علمی‌در جایگاه شایسته تری قرار دارد.

د- وجود رجالیان قوی وماهر در فنّ رجال در عصر نجاشی، مانند احمد بن محمد بن عمران الجندی و احمد بن علی بن نوح السیرافی، و الحسین بن عبید الله الغضائری، و ابو الفرج محمد بن علی بن یعقوب بن اسحاق الکاتب معروف به ابن ندیم به عنوان استادان و مشایخ مبرز جناب نجاشی، که انتقال دهنده میراث علم رجال از گذشتگان تا به آن زمان بودند او را یاری رسانده و در اجتهادات رجالیش توانمند گرداند.

ه-مؤلف، توثیق برخی از صاحبان کتاب را در شرح حال دیگر دارندگان کتاب و اصل آورده است . چه شرح حالی برای شخص توثیق شده ذکر کرده باشد یا خیر. مانند شهاب بن عبد ربه، عمرو بن منهال القیسی، محمد بن همام بن سهیل اسکافی، حسن بن علوان الکلبی، و عده‌‌‌ای دیگر.

3-فهرست شیخ طوسی

مؤلف این کتاب شیخ الطائفة محمد بن حسن طوسی است. در این کتاب که یکی از مآخذ ومنابع رجال نجاشی به شمار می‌رود، فهرستی از راویان شیعه که دارای اصل و یا کتاب و تصنیف بوده اند ذکر شده است. شیخ، نام 912 تن از روایتگران احادیث و آثار معصومین علیهم السلام را نام برده که اکثرآنها دارای اصول، کتاب و یا تصنیف هستند و برخی دیگر اثر قلمی‌و نوشتاری نداشته و فقط روایاتی از آنها بر جای مانده است و شیخ طریق و سند خود را به آن اصول و مصنفات و روایات ذکر نموده است.

ویژگیهای کتاب فهرست

صاحبان اصول و یا کتب که شیخ طوسی در این کتاب بدانها اشاره کرده همگی شیعه اند. برخی اثنی عشریة و گروهی دیگر از سایر فرق شیعة؛ مانند زیدیة، فطحیة، کیسانیة، واقفیة، ... .

2-شیخ طوسی در این کتاب طریق خود را به اصول، کتب، مصنفات، مسائل و روایاتِ فردِ راوی ذکر نموده است.

3-شیخ طوسی از اصول و کتب مذکور روایاتی را در کتاب تهذیب الاصول نقل نموده که طریق خود به آنها را ذکر نکرده، نه در متن کتاب و نه در آخر کتاب در مشیخه، ولی در کتاب فهرست، آن طرق را آورده است. بدین وسیله آن روایات از ارسال خارج شده و مسند به شمار می‌آیند. ثمره دیگر و مهمتر این عمل آنست که گاه طریق مذکور در تهذیب ضعیف و غیر معتبر بوده، ولی در فهرست صحیح و یا قوی است. این نکته باعث خروج روایتِ ضعیف السند از ضعف، و اعتبار یابی و مقبولیت آن و قرار گرفتنش در ردیف ادله احکام خواهد شد.

4-رجال طوسی

شیخ طوسی در این کتاب نام اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله و یازده امام علیهم السلام بعد از او را به ترتیب عصر و زمان هر امام، ذکر نموده است؛ از امیر مؤمنان علیه السلام تا امام حسن عسکری علیهم السلام.

شیخ، همانگونه که از مقدمه این کتاب فهمیده می‌شود پس از اشتراط اسلام راویان، گرایش مذهبی خاصی را در انتخاب راوی لحاظ نکرده و تمام زیر مجموعه‌های آنها، چه مؤمن، و چه فاسق، و چه امامی‌و چه عامّی، همه را در صورت امکان دستیابی به نام راویان، ذکر نموده است. به عنوان مثال، خلفاء ثلاثة ، معاویة بن ابی سفیان و عمرو بن عاص را در اصحاب النبی صلی الله علیه و آله آورده و عبید الله بن زیاد و پدرش زیاد بن ابیه را در اصحاب امیر مؤمنان علیه السلام و منصور دوانیقی را در اصحاب امام صادق علیه السلام ثبت کرده است. بنابراین بودن نام راوی در این کتاب دلیل بر امامی‌بودن او نیست. البته این احتمال نیز وجود دارد که بر پایه گفتار شیخ در مقدمه مبنی بر ذکرِ نام راویانِ از ائمة علیهم السلام، اولین اصل جاری در باره افراد مذکور در این کتاب، امامی‌بودن و یا لااقل شیعة بودن باشد و عامی‌بودن راوی توسط قرائن و دلیلهای آشکار دیگر ثابت گردد.

5-رجال برقی

معروف بین علمای رجال اختصاص این کتاب به احمد بن محمد بن خالد البرقی است. برخی این کتاب را تالیف پدرش محمد بن خالد برقی می‌دانند و در نزد برخی دیگر مؤلف کتاب فرزند احمد برقی یعنی عبد الله بن احمد بن محمد بن خالد برقی یا نوه او احمد بن عبد الله بن احمد برقی است.

در هر صورت روش تالیف این کتاب مانند رجال طوسی است و نام راویان آن از اصحاب رسول الله صلی الله علیه و آله تا اصحاب امام حسن عسکری علیه السلام به ترتیب ثبت گردیده است. شیخ طوسی هنگام ذکر آثار احمد بن محمد بن خالد برقی در زمینه رجال، تنها از یک کتاب با عنوان «کتاب طبقات الرجال» نام برده است، ولی جناب نجاشی هنگام شرح حال این راوی و ذکر نام کتب وی، به دو کتاب با نامهای «کتاب طبقات»، و «کتاب رجال» اشاره می‌کند، که کتاب بر جای مانده از برقی بیشتر با عنوان اول یعنی کتاب طیقات مطابقت می‌نماید. در آخر کتاب رجال برقی بخشی با عنوان «أسماء المنکرین على أبی بکر» ایجاد شده و نام دوازده تن از اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله، - شش نفر از مهاجرین و شش نفر از انصار- در آن ذکر شده است.

6-رساله ابو غالب زراری

مؤلف این رسالة ابو غالب احمد بن محمد بن محمد زراری از نوادگان بکیر بن اعین است. در سال 285 متولد شده و در سال 368 وفات یافته است. وی این مجموعة را برای نوه خود محمد بن عبد الله بن ابی غالب زراری نگاشته است. ابو غالب در این رسالة پس از پرداختن به حسب و نسب خود و نقل شرح حال و تاریخچه‌‌‌ای از زندگی آنها، و موعظه به نوه خویش، طرق خود به کتب صاحبان کتب و اصول را ذکر می‌کند. رساله مذکور از منابع اصلی و آثار معتبر رجال شیعة به شمار می‌آید.

7- مشیخة صدوق

مؤلف این اثر، محمد بن علی بن الحسین بن موسی بن بابویه قمی‌معروف به «شیخ صدوق» است، که به دعای امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف و علیه السلام، در سال 306 هجری قمری متولد شده و در سال 381 هجری وفات یافته است. وی، هنگام نقل روایات کتاب من لا یحضره الفقیه - بر خلاف شیخ کلینی در کافی که به جز اندکی از روایات، در اکثر آنها سند را بطور کامل ذکرنموده، از ثبت کامل اسناد راویات خودداری کرده و به ذکر یک یا چند نفر از راویان آخر سند اکتفا نموده است و در بخش مشیخة در آخر کتاب، طرق خود به آن روایات را ذکر کرده است. بنابر این دستیابی به سند روایات کتاب من لا یحضره الفقیه با مراجعه به مشیخه این کتاب انجام می‌پذیرد.

8 - مشیخه شیخ طوسی در دو کتاب تهذیب و استبصار

شیخ طوسی سند روایات موجود در این دو کتاب را با نام صاحبان اصل و تصنیف شروع کرده و به علت فاصله زمانی زیاد با آنها، طریق اتصال خود به آنها را در مشیخه‌‌‌ای که در آخر دو کتاب آورده ذکر نموده است.

9 - رجال ابن الغضائری

نام این کتاب در میان علمای فن رجال به «رجال ابن غضائری» معروف است. این کتاب، بر خلاف کتاب رجال نجاشی و شیخ طوسی که نویسنده و انتساب کتاب به مؤلف آن مشخص می‌باشد، در کیستی مؤلف و همچنین انتساب کتاب به او، میان صاحب نظران علم رجال اختلاف وجود دارد.

فقیه و رجالی معاصر حضرت آیة الله سبحانی معتقد است نویسنده کتاب احمد بن حسین بن عبید الله غضائری فرزند حسین بن عبید الله غضائری – استاد جناب نجاشی – است. بر پایه جستجو و تحقیقی که این فقیه رجالی انجام داده راه دستیابی به رجال ابن غضائری، کتاب احمد بن طاووس به نام «حل الاشکال» است. وی پنج کتاب اصلی رجال را یعنی رجال نجاشی، رجال طوسی، فهرست شیخ طوسی، رجال کشی و کتاب الضعفاء که به جناب ابن غضائری منسوب می‌باشد در یک جا جمع کرده است. بخش کتاب الضعفاء توسط دو تن از شاگردان معروف وی یعنی علامه حلی و ابن داود در دو کتاب خلاصة الاقوال و رجال ابن داود مکتوب گردید. در سده‌های اخیر این کتاب توسط جناب شیخ مولی عنایة الله قهپایی احیاء شده و به عنوان بخشی از کتاب مجمع الرجال، در این کتاب ثبت و ضبط گردید.

منبع: http://lib.eshia.ir/11136/1/4

💢 طرح جلد نیوزویک بین الملل
معتبرترین نشریه دنیا ▪ ️تحریم‌های ترامپ تهدیدات سه گانه (ایران،روسیه و چین) را برای غرب پدید آورد.
با انتشار این عکس
ترامپ بین سه ابر قدرت دنیا محاصره شده.
این طرح روی جلد مجله صاحب نام اقتصادی ترین شهر آمریکاست ✍ دقت کردین؟ ایران ابرقدرت جدید جهان. ✍ کجایند قاجارها که از گرجستان تا افغانستان را با تشری به باد دهند؟ کجایند آنها که مثل گوسفند به موریس تبعید شدند؟ کجایند چاکران آمریکا در منطقه؟ کجایند صدامها که از سوراخ مذلت بیرون کشیده شدند؟ کجایند گاوهای شیرده سعودی؟ ببینید نتیجه‌ی باج ندادن‌های ذلیلانه ، و ببینید حاصل اعتماد به وعده‌های پروردگار را✌

💢 طرح جلد نیوزویک بین الملل
معتبرترین نشریه دنیا ▪ ️تحریم‌های ترامپ تهدیدات سه گانه (ایران،روسیه و چین) را برای غرب پدید آورد.
با انتشار این عکس
ترامپ بین سه ابر قدرت دنیا محاصره شده.
این طرح روی جلد مجله صاحب نام اقتصادی ترین شهر آمریکاست ✍ دقت کردین؟ ایران ابرقدرت جدید جهان. ✍ کجایند قاجارها که از گرجستان تا افغانستان را با تشری به باد دهند؟ کجایند آنها که مثل گوسفند به موریس تبعید شدند؟ کجایند چاکران آمریکا در منطقه؟ کجایند صدامها که از سوراخ مذلت بیرون کشیده شدند؟ کجایند گاوهای شیرده سعودی؟ ببینید نتیجه‌ی باج ندادن‌های ذلیلانه ، و ببینید حاصل اعتماد به وعده‌های پروردگار را✌

💢 طرح جلد نیوزویک بین الملل
معتبرترین نشریه دنیا ▪ ️تحریم‌های ترامپ تهدیدات سه گانه (ایران،روسیه و چین) را برای غرب پدید آورد.
با انتشار این عکس
ترامپ بین سه ابر قدرت دنیا محاصره شده.
این طرح روی جلد مجله صاحب نام اقتصادی ترین شهر آمریکاست ✍ دقت کردین؟ ایران ابرقدرت جدید جهان. ✍ کجایند قاجارها که از گرجستان تا افغانستان را با تشری به باد دهند؟ کجایند آنها که مثل گوسفند به موریس تبعید شدند؟ کجایند چاکران آمریکا در منطقه؟ کجایند صدامها که از سوراخ مذلت بیرون کشیده شدند؟ کجایند گاوهای شیرده سعودی؟ ببینید نتیجه‌ی باج ندادن‌های ذلیلانه ، و ببینید حاصل اعتماد به وعده‌های پروردگار را✌

گزیده اى از تصاویر و بیانات رهبر انقلاب پیرامون شخصیت سردار شهید قاسم سلیمانى

درباره کتاب

این کتاب با تصویری از دستخط رهبر انقلاب شروع شده و حاوی تصاویر و بیانات معظّمٌ‌له پیرامون شخصیت این چهره‌ بین‌المللی مقاومت حاج قاسم سلیمانی ‌می‌باشد.

متن پشت جلد

«شهید سلیمانی چهره‌ی بین‌المللی مقاومت است و همه‌ی دلبستگان مقاومت خونخواه اویند. همه‌ی دوستان -‌و نیز همه‌ی دشمنان- بدانند خطّ جهاد مقاومت با انگیزه‌ی مضاعف ادامه خواهد یافت و پیروزی قطعی در انتظار مجاهدان این راه مبارک است. فقدان سردار فداکار و عزیز ما تلخ است ولی ادامه‌ی مبارزه و دست یافتن به پیروزی نهایی کام قاتلان و جنایتکاران را تلخ‌تر خواهد کرد.»

شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:

یا ، یا ، ، یا ، ^{، _،}

، ،

،
																				
،
																				
،
																				
،
																					،
																						،
																							

																								

																									
																									
																								
																							

																						
																					
																				

																			

«شورای امنیت سازمان ملل متحد درخواست اکثریت را مبنی بر استقلال کامل بحرین تصویب کرد. نماینده ما در سازمان ملل بلافاصله قول حمایت ایران را ارائه کرد. شنیدن خبر این قضیه از رادیو تهران بسیار جالب بود. گوینده خبر چنان با افتخار و غرور آن را خواند که گویی هم‌اکنون بحرین را فتح کرده‌ایم». (خاطرات اسدالله علم، سه‌شنبه،‌17 اردیبهشت 1349) حس و حال گوینده رادیو تهران موقع خواندن خبر استقلال بحرین را اسدالله علم اینگونه که در خاطراتش نوشته، توصیف کرده است. این بخش از خاطرات علم در کنار بخش دیگری از نوشته‌هایش که به کمی‌قبل‌تر از اعلام استقلال بحرین برمی‌گردد، معنای عجیب‌تری پیدا می‌کند؛ علم در خاطرات 21 فروردین 49 می‌نویسد: «پس از مسابقه فوتبال ایران و اسرائیل، در استادیوم امجدیه، 30000 تماشاچی بلند شدند و با هم سرود ملی را خواندند و جشن و سرور تا سحر ادامه پیدا کرد. شاه شانس آورد که کسی از فرصت استفاده نکرد تا درباره بحرین تظاهرات کند. موضوع اخیر به کلی از یادها رفته است».
چگونه مساله مهمی‌مثل جدایی بخشی از خاک یک کشور، اینچنین مورد بی‌توجهی قرار می‌گیرد؟

(ادامه مقاله در ادامه مطلب)
زمینه‌های اجتماعی و فکری این مساله چگونه در جامعه شکل می‌گیرد؟ و چرا پس از استقلال بحرین، واکنش قابل ذکری از سوی مردم به این موضوع صورت نمی‌گیرد؟ مجلس چگونه با کمترین مخالفت و با رای بالا جدایی بحرین را می‌پذیرد؟ مردم چرا درباره این مساله سوالی نمی‌پرسند؟
در میان تحلیل‌هایی که پیرامون جدایی بحرین از ایران در محافل مطبوعاتی و دانشگاهی طرح شده است، در پاسخ به سوالات فوق، به تلاش پهلوی برای بی‌اهمیت جلوه دادن بحرین اشاره می‌کنند. شاید مصاحبه‌ای که محمدرضا پهلوی در شهریور 45 با روزنامه گاردین لندن انجام داده از این منظر قابل تحلیل باشد: «بحرین با توجه به اینکه ذخایر مروارید در سواحل آن به پایان رسیده ‌است، از نظر ایران اهمیتی ندارد». این اظهار نظر درحالی است که شاه در محافل خصوصی‌تر، به اینکه قدرت توجیه مردم را درباره مساله جدایی بحرین نخواهد داشت اعتراف کرده بود. با این همه در محافل علنی به نحوی رفتار می‌کرد که از پرداختن به این مساله دوری کند. علم در بخشی از خاطرات خود در این باره می‌گوید: شاه حاضر نبود هیچ اعتراضی را درباره بحرین بشنود و در جواب اعتراضاتی که به او می‌شد به صراحت گفته بود: «این بحث و جدال‌ها در شأن من نیست». (خاطرات اسدالله علم، شنبه، 15 فروردین 1349)در واقع بی‌اهمیت عنوان کردن بحرین توسط پهلوی دروغی بود که شاه به‌واسطه آن تلاش می‌کرد اذهان و افکار عمومی‌ایرانیان نسبت به مساله بحرین بی‌تفاوت شود، وگرنه طبیعی بود که این اقدام خیانتکارانه در از دست دادن عامدانه بخش مهمی‌از خاک ایران، حتی توسط خود نزدیکان پهلوی نیز به شکل‌های مختلف تقبیح شود. علم در خاطرات چهارم دی‌ماه 49 می‌نویسد: «برای اولین بار در دویست سال اخیر یک شیخ بحرین سفری رسمی‌به ایران کرده است. در فرودگاه، شاهپور غلامرضا، نخست‌وزیر و من از او استقبال کردیم. خیلی جالب است که تا همین اواخر ما از او با عنوان: «شیخ فلان فلان شده و غاصب بحرین» نام می‌بردیم. اما امروز او میهمان عزیز و محترم ما است. این هم یکی از اولین‌های دیگر». پروژه عادی‌سازی جدایی بحرین با استدلال‌های دیگری نیز پیگیری می‌شد. از جمله بدترین آنها این بود که بحرین، نفت و مرواریدش را از دست داده، بنابراین دیگر برای ایران اهمیت ندارد. سخنانی اینچنین علاوه بر اینکه با واقعیت همخوانی نداشتند حاکی از نشانه‌های روشنی از یک میان‌مایگی در شخص نخست مملکت بود. توسعه این میان‌مایگی در از بین بردن مفاهیمی‌چون خاک، وطن، مرز و... نهایتا موجب می‌شد که به جهت ذهنی مساله «تمامیت ارضی» دیگر معنای ارزشمند پیشین را نداشته باشد و در بهترین حالت معادل‌هایی مالی پیدا کند، تا آنجا که به خاطر داشتن کالای قابل معامله حفظ شوند و به خاطر نداشتن آن از دست بروند.
البته این تنزل و ابتذال معنا تلاش می‌شد که جنبه «حفظ منافع» به خود بگیرد. ادعاهای واهی نیز از این منظر درباره موافقت با جدایی بحرین مطرح می‌شد؛ ادعاهایی مانند اینکه موافقت با جدایی بحرین باعث حفظ تمامیت ارضی در جزایر سه‌گانه شده است. با اتکا به اسناد موجود، سیاست رژیم پهلوی، ایران را در احقاق حقوق خود درباره جزایر سه‌گانه نیز یاری نداد و قدرت ایران در خلیج‌فارس را، اگر نه بی‌درنگ، بلکه پس از چند سالی بشدت تضعیف کرد و لطمه بزرگی به موقعیت راهبردی ایران در خلیج‌فارس زد و ایران را از داشتن پایگاهی مهم در جنوب خلیج‌فارس محروم کرد؛ و مهم‌تر از آن قداست و مصونیت تمامیت ارضی ایران را خدشه‌دار کرد». مساله دیگری که درباره جدایی بحرین که تا مدت‌ها به‌عنوان استان چهاردهم ایران در اذهان و افکار عمومی‌شناخته می‌شد، مطرح است، مساله فراز و فرود حاکمیت ایران بر بحرین است. اگرچه در دوره‌های مختلف، بازهم به دلیل بی‌کفایتی و بی‌تدبیری شاهان وقت، ایران از حاکمیت بر بحرین منع شده بود اما «حق حاکمیت» خود را از دست نداده بود و در هیچ مجمع بین‌المللی بحرین به‌عنوان کشوری مستقل شناخته نمی‌شد. مهم‌ترین لطمه‌ای که پهلوی در این موضوع وارد کرد، رسمیت بخشیدن و رضایت دادن به نفی «حق حاکمیت» بود. به عبارت دیگر «فیصله نهایی مسأله بحرین و دخالت دادن ایران در مسأله استقلال بحرین از سوی سازمان ملل متحد، انگلیس‌ها و حکومت آل‌خلیفه بحرین، خود تأییدی ضمنی بر صحت و استواری حق حاکمیت ایران بر بحرین است. افزون بر این، ترفندها و دسیسه‌های نظام‌مند و پردامنه‌ای که منجر به صرف‌نظر کردن ایران از حق حاکمیتش بر بحرین شد نیز دلیلی دیگر بر تعلق بحرین به ایران بود». مساله دیگر چگونگی رقم خوردن استقلال بحرین است که از نمونه‌های عجیب و غریب اعلام استقلال یک کشور در تاریخ بعد از تشکیل جامعه ملل است. اهتمام جدی انگلستان بر عدم برگزاری رفراندوم در میان مردم بحرین و صرف‌نظر کردن سازمان ملل متحد در انجام کمترین نظرسنجی و پرسشگری پیرامون این مساله نشان می‌دهد جایگاه ایران و ایرانی در منظر مردم این کشور چه پیشینه قوی و مستحکمی‌دارد و چگونه اراده آنها برای زندگی در کنار ایرانیان هموطن‌شان مورد بی‌توجهی قرار گرفته است.

بلگریو!
قدرت و نفوذ انگلستان در سال 1923 با خلع شیخ عیسی از حکومت بحرین افزایش یافت و بویژه با انتصاب «چارلز بلگریو»‌ به‌عنوان مشاور انگلیسی حاکم جدید و چندی بعد با انتقال پایگاه دریایی انگلیس از بندر باسعیدو (‌در غرب جزیره قشم) به بحرین و انتقال مقر نماینده سیاسی انگلیس در خلیج‌فارس از بوشهر به بحرین،‌ این قدرت و نفوذ وسیع‌تر و باثبات‌تر شد. سر چارلز بلگریو (Sir. Charles Belgrave) که از سال 1926 تا 1957 میلادی به مدت سی‌ویک ‌سال کارگزار انگلستان در خلیج‏فارس بود، کتابی نوشت که در سال 1966 میلادی چاپ و منتشر شد. بلگریو که با ایرانیان چندان میانه خوبی نداشت، کتابش را این‌گونه آغاز کرده است: «... خلیج‌فارس که تازیان اینک آن را خلیج عربی گویند...» درواقع بلگریو، نخستین کارگزاری است که خلیج عربی را به جای خلیج‌فارس ابداع کرد و در نوشته‌هایش آن را به کار برد و به تازی‌زبانان آموخت. در واقع واژه «خلیج‌العربی» از اندیشه استعماری یک کارگزار کهنه‌کار انگلیسی زاییده و به کشورهای عربی تقدیم شد. بلگریو همسر خود را نیز به بحرین آورده بود تا در مدارس انگلیسی که در منامه پایتخت این کشور تاسیس شده بود به تدریس بپردازد. او توانست با حمایت امیر وقت بحرین مدارسی در این جزیره تاسیس کند. شیوه آموزش در این مدارس انگلیسی از سوی بسیاری از مردم با انتقاد روبه‌رو شد. قیام‌ها و اعتراضات مردم علیه انگلیس در فاصله سال‌های 1954 تا 1956م در بحرین منجر به حوادث مهمی‌شد. جنبش مردمی، مرکز نمایندگی سیاسی انگلیس را که در سال 1947م از بوشهر به بحرین انتقال یافته بود نشانه رفت، به نحوی که انگلیس را مجبور کرد در ساخت سیاسی آن منطقه تغییراتی ایجاد کند. اواخر خرداد 1335ه‍ ش/1956م روزنامه تایمز لندن نوشت: «در بحرین پست جدیدی به نام دبیر حکومت ایجاد و رئیس انگلیسی گمرک بحرین به این سمت گمارده شده است». این روزنامه نوشت: «در پی تظاهرات بحرین که در رأس آن کمیته ملی قرار داشت، کمیته تقاضا کرد سر چارلز بلگریو که 30 سال پیش از طرف شیخ بحرین به سمت مشاور تعیین شده از کار خود برکنار شود. پست دبیر دولت بحرین پست جدیدی است که در بحرین ایجاد شده و گمان می‌رود خواسته‌های کمیته اتحاد ملی بحرین را برآورد». در همان حال روزنامه الامرام گزارش داد احتمال دارد در 3 ماه آینده سر چارلز بلگریو مستشار انگلیسی شیخ بحرین از مقام خود استعفا کند که در نهایت وی در سال 1957م مجبور به ترک محل شد و به دنبال آن فرزندش جیمز به بحرین آمد و ملیت بحرینی گرفت.

دیپلماسی علیه تمامیت ارضی
عکس‌العمل وزیر امور خارجه و نخست‌وزیر وقت ایران درباره ماجرای بحرین جالب توجه است. اردشیر زاهدی، وزیر امور خارجه در مصاحبه با خبرنگار مجله لایف در 11بهمن 1349 می‌گوید: «بحرین حدود 150 سال پیش از ما دور بود. چون انگلیسی‌ها گفتند از منطقه باید بروند و ما برای اینکه خطری ایجاد نشود گفتیم هرچه نظر اکثریت اهالی است و هر چه آنها تصمیم گرفتند برای ما هم قابل قبول است، مسأله به سازمان ملل مراجعه شد و ما نظر اکثریت را قبول کردیم». امیرعباس هویدا نیز در جلسه کنگره حزب ایران‌نوین، به تاریخ 16 اردیبهشت 1350 در پاسخ به پرسشی درباره بحرین می‌گوید: «صحیح است ما قدرت داشتیم و نیروی دریایی و هوایی ما قوی بود ولی ما طالب صلح هستیم ضمناً دیدیم در 150 سال گذشته که دیگران در بحرین دخالت داشته‌اند وضعی به‌وجود آورده‌اند و چون ما قصد نداشتیم به آنها بگوییم بروید، کار را به آن صورت که گفتیم حل کردیم». وی در پاسخ به پرسشی دیگر درباره بحرین می‌گوید: «به هیچ‌کس مربوط نیست، دختر خودمان بود به هر کسی می‌خواستیم شوهرش دادیم!» مولف کتاب «کاروان عمر» می‌نویسد: «...در بحبوحه جریان(تجزیه) بحرین در سال 1970، ماه آوریل، من (بزرگمهر) در تهران بودم، و به عنوان وزیر مشاور خدمت می‌کردم. روزی نخست‌وزیر (هویدا) مرا خواست و گفت: ...حاضری انجام خدمت لازمی‌را به دولت برعهده ‌بگیری؟... چند روزی به بحرین برو،‌ و غیررسمی‌تحقیقاتی بکن، ببین اوضاع آنجا در رابطه با ایران چگونه است... این مسأله خصوصی باقی بماند، و کسی از این موضوع باخبر نشود... با هواپیمای «ایرایندیا» به بحرین رفتم... در شهر با کمال تعجب دیدم که تمام مغازه‌دارها فارسی صحبت می‌کنند... همه ایرانی‌الاصل بودند و بسیار خونگرم و مهربان. با چند نفر از تجار که دفاتر معتبری داشتند مذاکره کردم. همه نسبت به ایران و ایرانی نظرات بسیار قابل توجه داشتند...» دولت هویدا پس از این اقدامات، نخستین دولتی بود که استقلال بحرین را به رسمیت شناخت و از تقدیم یک کرسی در سازمان ملل به دولت بحرین استقبال کرد!

«اطلاعات» برای جدایی
محمدرضا پهلوی طی سخنانی در ۲۴ دی ۱۳۴۸ در جمع کارکنان وزارت امور خارجه، با بی‌توجهی به تاریخ چند هزار ساله وابستگی بحرین به ایران، از حضور 150 ساله انگلیس در بحرین سخن به میان آورد و با لحنی عجیب گفت: «انگلیس این جزیره را به ایران پس نخواهد داد و من نمی‌توانم چون دن‌کیشوت رفتار کنم». پهلوی البته یک سال پیش از این در دهلی‌نو (۱۴ دی ۱۳۴۷) گفته بود: «اگر مردم بحرین تمایلی برای پیوست به ایران نداشته باشند، دولت ایران درباره ادعای ارضی خود نسبت به آن سرزمین پافشاری نخواهد کرد و خواست ساکنان آنجا را مشروط بر آنکه مورد شناسایی بین‌المللی قرار گیرد، می‌پذیرد». توجیهات تاسف‌بار پهلوی در خاطرات اسدالله علم، وزیر وقت دربار آمده است. از جمله استدلال‌های شاه برای توجیه جدایی بحرین از ایران این است که: «اکثریت ساکنان آن جزیره عرب هستند و به زبان عربی سخن می‌گویند. به لحاظ اقتصادی مجمع‌الجزایر بحرین دیگر اهمیت ندارند، زیرا نفت آنجا تمام شده و صید مروارید نیز صرفه اقتصادی ندارد. از نظر اهمیت استراتژیکی و سوق‌الجیشی با وجود تسلط ایران بر تنگه هرمز آن جزایر ارزشی ندارد، از جهت امنیتی هم حفظ آن سرزمین پرهزینه و مستلزم استقرار یکی دو لشکر در آنجاست». پس از این رویدادها، تلاش‌‌های مطبوعاتی برای توجیه مردم و افکار عمومی‌پیرامون مسأله بحرین آغاز می‌شود. هوشنگ طالع از اعضای حزب پان‌ایرانیست، در این‌باره می‌گوید: «محمدعلی مسعودی، رئیس روزنامه اطلاعات سفری به شیخ‌نشین‌ها داشت، وقتی برگشت یک رشته مقاله‌هایی در اطلاعات درباره مسائل مختلف نوشت و وقتی رسید به مسأله بحرین، گفت «بحرین هم نفتش تمام شده و هم مرواریدش تمام شده بنابراین ارزشی ندارد(!)»، در حالی که همه می‌دانستند در حقیقت سلطه بر خلیج‌فارس مساوی است با در دست داشتن بحرین و در آن روزگار که هنوز این دستگاه‌های آب‌شیرین‌کن و... نبود، تنها نقطه‌ای که در خلیج فارس آب شیرین داشت بحرین بود». در واقع مسعودی مسؤول آن شد تا بحرین را از نظر اقتصادی، استراتژیک و... کم‌اهمیت جلوه دهد. در نهایت نماینده سازمان ملل در سال 1349 به جای رفراندوم، با نظرخواهی «به گونه‌ای از پیش تعیین شده، با چند تن از بزرگان بحرین ملاقات کرد و نظر آنها را درباره استقلال بحرین به‌منزله نتیجه همه‌پرسی اعلام کرد.

منبع: http://www.vatanemrooz.ir/newspaper/page/2714/1/209336/0

باسلام و احترام خدمت دانشجویان محترم

فایل‌های power point مربوط به درس تاریخ حدیث با محوریت کتاب تاریخ عمومی‌حدیث دکتر مجید معارف

دانشکده علوم قرآنی ملایر

ترم تحصیلی 3982

• جلسه اول (در جلسات آینده بارگذاری خواهد شد)
• جلسه دوم (قیمت: ده صلوات هدیه به امام حسن مجتبی علیه السلام)

شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:

یا ، یا ، ، یا ، ^{، _،}

، ،

،
																				
،
																				
،
																				
،
																					،
																						،
																							

																								

																									
																									
																								
																							

																						
																					
																				

																			

💢 طرح جلد نیوزویک بین الملل
معتبرترین نشریه دنیا ▪ ️تحریم‌های ترامپ تهدیدات سه گانه (ایران،روسیه و چین) را برای غرب پدید آورد.
با انتشار این عکس
ترامپ بین سه ابر قدرت دنیا محاصره شده.
این طرح روی جلد مجله صاحب نام اقتصادی ترین شهر آمریکاست ✍ دقت کردین؟ ایران ابرقدرت جدید جهان. ✍ کجایند قاجارها که از گرجستان تا افغانستان را با تشری به باد دهند؟ کجایند آنها که مثل گوسفند به موریس تبعید شدند؟ کجایند چاکران آمریکا در منطقه؟ کجایند صدامها که از سوراخ مذلت بیرون کشیده شدند؟ کجایند گاوهای شیرده سعودی؟ ببینید نتیجه‌ی باج ندادن‌های ذلیلانه ، و ببینید حاصل اعتماد به وعده‌های پروردگار را✌